NEM Meetprogramma Vleermuis Transecttellingen

In de landelijke NEM-meetprogramma’s Wintertellingen Vleermuizen en Zoldertellingen Vleermuizen worden verblijfplaatsen bezocht om de daar aanwezige vleermuizen te tellen. Dat is echter niet mogelijk bij vleermuizen die in zomer- en/of winter op plaatsen verblijven die voor mensen niet toegankelijk zijn. In boomholten, spouwmuren en spleten in het dak is het vaak lastig tellen, vooral als de vleermuizen ook nog eens regelmatig verhuizen. Daarom is voor rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis, gewone dwergvleermuis en laatvlieger NEM Vleermuis Transecttellingen (NEM-VTT) opgezet. Binnen NEM-VTT wordt voor deze soorten de populatietrend bepaald door de mate van activiteit. NEM-VTT is opgezet door de Zoogdiervereniging, in opdracht van het ministerie van LNV en de twaalf provincies, en wordt uitgevoerd in samenwerking met CBS en Wageningen Environmental Research.

De basis van dit meetprogramma is het jaarlijks afleggen van een transect met de auto, steeds in hetzelfde seizoen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een speciale batdetector die automatisch geluiden registreert. De transecten zijn bepaald op basis van geschikte landschappen voor de doelsoorten en toegankelijke wegen. Tevens draagt het meetprogramma’s bij aan verspreidingsgegevens van andere soorten.

NEM-VTT in uitvoering. In de zomer worden autoroutes gereden met een Batlogger die de vleermuisgeluiden registreert (bron: Marta Falzon).

Wie voeren de tellingen uit?

Het meetprogramma Vleermuis Transect Tellingen (NEM-VTT) wordt gecoördineerd door de Zoogdiervereniging. De tellingen worden door vrijwilligers uitgevoerd in teamverband. In 2013 zijn de eerste teams gestart. Op onderstaande kaart zijn de routes te zien die in 2024 worden gereden.

Een aantal NEM-VTT teams kunnen versterking gebruiken. Klik hier voor meer informatie over deze teams en om je aan te melden.

Routes voor NEM Vleermuis Transecttellingen in 2020 (Bron: Zoogdiervereniging)

Informatie voor deelnemers

Tellingen worden uitgevoerd in teamverband. Alle VTT-teams hebben circa drie autoroutes en zijn verantwoordelijk voor het jaarlijks twee keer rijden van deze routes. De dataverzameling vindt in de zomer plaats door met de auto vaste routes te rijden (ofwel transecttellingen) tussen 15 juli en 1 september, deze liggen verspreid door heel Nederland (Figuur 2). Voor het vastleggen van vleermuisgeluiden wordt er gebruikt gemaakt van automatische opnameapparatuur, de Batlogger M, die zowel de geluiden van vleermuizen opneemt als de GPS-posities opslaat.

Na het rijden determineren één of meerdere teamleden vervolgens de verzamelde geluidsdata naar soorten en aantallen met behulp van het programma BatExplorer. De gegevens worden daarna ingevoerd in het invoerportaal van NEM-VTT. De Zoogdiervereniging geeft trainingen aan de vrijwilligers die zich bezighouden met het determineren van geluidsopnames.

Op dit moment kan je werken met Batexplorer versie 2.1 en 2.2. Mensen die gewend zijn in de oudere versie 1.11 te werken kunnen –indien ze graag willen– deze versie nog blijven gebruiken. Voor nieuwe gebruikers raden wij aan om versie 2.1 of 2.2 te downloaden.

Bestanden voor deelnemers

Jaarplanning

Voor wie van toepassing		Mei	15 juli - 1 sep	Sep t/m 15 dec	15 dec t/m feb	Feb	April
Vrijwilligers	Trainingen/overleg	TAP-avond		Moeilijke geluidendag & TAP-avond
Vrijwilligers	Verzamelen		Routes rijden
Vrijwilligers	Uitwerken/opsturen	Test microfoon		Analyse geluiden en uploaden
Zoogdiervereniging	Overig			Terugkoppeling trends in Telganger	Validatie	Klaarzetten data voor levering CBS	Levering data aan CBS/Terugkoppeling validatie aan vrijwilligers

Meedoen aan de tellingen?

Landelijk coördinator: Vita Hommersen (vita.hommersen@zoogdiervereniging.nl)
Benodigde kennis: Ervaring met vleermuizen is niet noodzakelijk. Wij leveren de benodigde materialen, trainingen en begeleiding.

Wat wordt er van je verwacht?

Dat je samenwerkt in een team van 4-6 andere vrijwilligers;
Dat je jaarlijks als team 3 routes aflegt met de auto in de periode 15 juli-eind augustus (een route is ongeveer 30 km en wordt vlak na zonsondergang gereden);
Dat je de afgelegde route binnen 10 dagen nog een keer herhaalt (in totaal rijdt elk team dus zes keer een rondje met de auto);
Dat je als team de gemaakte opnames gaat determineren tot op vleermuissoort met de gratis software BatExplorer (de Zoogdiervereniging leidt je hier in op door middel van jaarlijkse cursussen);
Dat je als team jaarlijks de gegevens invoert in het invoerportaal van NEM-VTT.

Ervaring met (het determineren) van vleermuisgeluiden is niet nodig, hierin wordt je opgeleid. Bovendien worden de vleermuisgeluiden door de Zoogdiervereniging nog gevalideerd, en krijg je hierop een terugkoppeling, zodat je elk jaar beter wordt in de determinatie van geluiden. Ook als je alleen interesse hebt in het rijden van de routes kun je contact met ons opnemen. De opleidingsmogelijkheden omvatten een online beginnerscursus voor geluidsanalyse en een moeilijke geluidendag in oktober/november op het kantoor van de Zoogdiervereniging waar we mensen opleiden in het herkennen van lastige vleermuisopnames.

Een aantal NEM-VTT teams kunnen versterking gebruiken. Klik hier voor meer informatie over deze teams en om je aan te melden.

Resultaten

De resultaten van de meetprogramma's worden in het voor- en najaar weergegeven in de Telganger.

Telganger

Deelnemers aan de NEM meetprogramma’s ontvangen twee keer per jaar (in april en in oktober) de Telganger per email. Wil je je aanmelden en in het vervolg ook de Telganger ontvangen of oude edities bekijken, dan kan dat hier.