Wolf

Leefgebied en verspreiding

Wolven passen zich zeer gemakkelijk aan; hierdoor hebben ze zich wijd verspreid. Noordwaarts tot voorbij de poolcirkel en zuidelijk tot Mexico, Zuid-Europa, Noord-India, China en zelfs in Arabië. De wolf is van oorsprong het roofdier met het grootste natuurlijke verspreidingsgebied ter wereld. Nu is het in grote delen teruggedrongen door de mens.

Wolven zijn in de meeste landen in West- en Centraal- Europa lang geleden uitgeroeid. De meeste overgebleven populaties zijn momenteel stabiel of zijn zelfs in aantal toegenomen. Sommige kleine geïsoleerde Europese populaties zijn ernstig bedreigd. De wolf is in West-Europa teruggedrongen naar hogere berggebieden waar bedreiging door de mens het geringst is.

Op 27 augustus 2011 werd langs de A12 bij Duiven een waarschijnlijke wolf waargenomen en gefotografeerd. In 2006 is er een wolf op 180 kilometer van de nederlandse grens in Duitsland doodgereden (zie ons nieuwsbericht uit 2010). Daarvóór was de laatste waarneming van een wolf in Nederland in 1869 (bij Schinveld). Deze Duitse populatie wolven neemt in aantal toe en bereid zich uit richting het westen. De verwachting is dat wolven in de toekomst ook ons land weer gaan herkoloniseren. Zwervende jonge mannetjes kunnen ons land in theorie binnen enkele dagen bereiken.

Wolven leven in heel verschillende leefgebieden, van toendra en steppen tot aan bos- en cultuurlandschap. Bij voorkeur leeft de wolf in uitgestrekte open bossen en afgelegen moerasgebieden. De soort is echter een ‘cultuurvolger’ en heeft geleerd te overleven in gebieden waar ook mensen wonen. Deze gebieden bieden namelijk vaak veel dekking en er leven veel reeën. De wolf heeft een grote behoefte aan drinkwater (omdat hij dagelijks lange afstanden loopt) en komt dus weinig voor in droge landschappen.

Leefwijze en voedsel

Wolven zijn erg sociale dieren en leven in roedels of ‘pak’. Deze roedels zijn goed georganiseerd en worden geleid door een alfa paartje. De overige leden van de roedel zijn veelal de jongen van het alfapaartje. De grootte van een wolvenroedel verschilt per regio en hangt sterk af van het voedselaanbod. In gebieden met een groot voedselaanbod, zoals Alaska, leven wolven in roedels van soms wel dertig dieren. In gebieden met weinig voedsel, zoals Italië en Spanje, leven de dieren in kleine familiegroepjes van enkele dieren.

Een wolf heeft 3 tot 4 kg vlees per dag nodig. Meestal komt het erop neer dat het dier in 1 keer grote hoeveelheid vlees eet (tot wel 10 kg) en dan dagenlang niets (tot wel twee weken).
De wolf is een opportunist. Hij eet knaagdieren, haasachtigen, hoefdieren, vogels en aas. Grotere prooidieren zijn eland, edelhert, wild zwijn, rendier, bever en ree. Indien voldoende aanwezig vormen hoefdieren de belangrijkste prooidieren die langdurig achtervolgd worden. De wolf jaagt meestal op oude, zieke of zwakke dieren maar ook wel op jonge, onervaren dieren.
Wolven leggen soms op een dag grote afstanden af bij het achtervolgen en bejagen van groot wild, tot wel 60 kilometer per nacht.

Vee behoort ook tot het menu van de wolf waar leefgebieden van mens en wolf elkaar overlappen. Vaak stuit de herintroductie of rekolonisatie van wolven op weerstand bij veehouders. De wolven die in Duitsland en Frankrijk leven, zijn beschermd en veehouders krijgen een vergoeding van de overheid voor schade aan hun vee aangericht door wolven. De jachtmethode wisselt. Wolven in Oost-Duitsland jagen in hun eentje veelal op reeën, wolven in Oost-Polen daarentegen jagen in kleine groepjes meer op edelherten.

Territorium en verblijfplaats

Het nest van een wolf bevindt zich vaak in een grot of zit verscholen onder boomwortels of tussen de rotsen. De wolf graaft soms ook een hol of vergroot holen van andere dieren zoals vos en das.
De omvang van een territorium is sterk afhankelijk van het voedselaanbod en ligt ergens tussen de 5.000 en 100.000 ha. In de Alpen zijn territoria van 35.000 ha gemeten, in Alaska zijn ze groter. Het territorium wordt afgebakend door middel van urine, dit is alleen voorbehouden voor dominante dieren.

Voortplanting en leeftijd

De paartijd van de wolf verschilt per gebied maar meestal tussen februari en april. Normaal gesproken heeft alleen het alfapaartje het recht om te paren binnen de roedel. Na een draagtijd van 63 dagen worden drie tot zeven welpjes geboren in een ondergrondse burcht. Beide ouders zorgen voor de jongen en krijgen daarbij hulp van de andere roedelleden. Het zogende teefje blijft in het nest terwijl het mannetje haar voedsel brengt. Na een week of zes zijn de jongen gespeend, daarna blijven ze minstens een jaar bij de roedel. Jonge wolven spelen graag en veel. Uiteindelijk worden ze echter verstoten of ze verlaten de roedel zelf. Samen met een nieuw gevonden partner vormen ze dan op een andere plek zelf een roedel en een territorium. In gevangenschap kunnen wolven vijftien tot twintig jaar oud worden. In het wild worden ze echter meestal een jaar of 10.