Zoogdier digitaal / jaargang 31 / nr.3 / herfst 2020

MEER WETEN

• Onderzoek naar het habitatgebruik van bever (Castor fiber) in relatie tot schadebeheer: Verkenning van het ruimtegebruik voorafgaand aan mogelijke beheermaatregelen - INBO

SOORTBESCHRIJVING

Bever - soortfiche

LITERATUURLIJST

1. Huysentruyt F., Van Daele T., Verschelde P., Boone N., Devisscher S. & Vernaillen J. (2019). Evaluatie van de monitoring van bever (Castor fiber) in Vlaanderen: Kwaliteitscontrole in het kader van het soortbeschermingsprogramma. Brussel, België: Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. PDF
2. Campbell R.D., Rosell F., Nolet B.A. & Dijkstra V.A.A. (2005). Territory and group sizes in Eurasian beavers (Castor fiber): echoes of settlement and reproduction? Behavioral Ecology and Sociobiology 58 (6): 597–607. PDF
3. Graf P.M., Mayer M., Zedrosser A., Hackländer K. & Rosell F. (2016). Territory size and age explain movement patterns in the Eurasian beaver. Mammalian Biology 81: 587–94. PDF
4. Rosell F. & Kvinlaug J.K. (1998). Methods for live-trapping beaver (Castor spp.). Fauna Norvegica. Serie A. 19: 1–28. PDF
5. Fustec J., Lode T., Le Jacques D. & Cormier J.P. (2001). Colonization, riparian habitat selection and home range size in a reintroduced population of European beavers in the Loire. Freshwater Biology 46 (10): 1361–71. PDF
6. Korbelová J, Hamšíková L., Maloň J., Válková L. & Vorel A. (2016). Seasonal variation in the home range size of the Eurasian beaver: do patterns vary across habitats? Mammal Research 61 (3): 243–53. PDF

CONTACT

• Frank Huysentruyt

MEER WETEN

• Boek: HEK - De ethiek van de grens tussen boerenland en natuurgebied van Martin Drenthen - op de site van 'Bornmeer/Noordboek'
• EU platform inzake het samenleven van mensen en grote roofdieren.
• Wolven en mensen: deel 1 - deel 2 - deel 3 (nog niet beschikbaar) - IPC Groene Ruimte.

LITERATUUR

1. Donaldson S. & Kymlicka W. (2011). Zoopolis: A political theory of animal rights. Oxford University Press. PDF

2. Boonman-Berson S. (2018). Rethinking Wildlife Management. Living with Wild Animals. Wageningen: Wageningen University. PDF

3. Drenthen M. (2016). Understanding the Return of the Wolf. Ecosemiotics and Landscape Hermeneutics. In: Tønnessen M., Oma K. & Rattasepp S. (Eds): Thinking about Animals in the Age of the Anthropocene, pp. 109-126. Lexington Books. PDF

4. Group Wolf Suisse (2020). Neue Auswertung zeigt: Schweizer Wölfe reissen kontinuierlich weniger Nutztiere. PDF

5. Wolven in Nederland (2018). Meer wolvenroedels, maar schade blijft achter in Nedersaksen.

6. Karlsson J. & Sjöström M. (2011). Subsidized fencing of livestock as a means of increasing tolerance for wolves. Ecology and Society, 16(1), 16. PDF

7. Pooley S. & Marchini S. (2020). What living alongside crocodiles can teach us about coexisting with wildlife. The Conversation, May 26, 2020.

CONTACT

• Martin Drenthen

MEER WETEN

• Gebruik van cameravallen. Folder Zoogdierenwerkgroep Natuurpunt.
• Herkenning van wilde zoogdieren op cameraval-beelden. Overzicht van de 12 meest gedetecteerde soorten zoogdieren op cameravallen in tuinen in de Benelux.

AFBEELDINGEN

In het artikel zijn enkele figuren noodgedwongen achterwege gebleven. Je kan ze hier alsnog raadplegen.

Figuur 1: 26 deelnemende tuinen in Diepenbeek, 1 in Genk (N), 1 in Bilzen (O) en 1 in Hasselt (W).

Figuur 2: Impressie van individueel herkenbare katten in 5 tuinen. Het aantal katten in deze tuinen varieerde van 2 tot 7.

Figuur 3: Frequentie van voorkomen van de verschillende wilde soorten.

LITERATUUR

1. Schipper J. et al. (2008). The status of the world’s land and marine mammals: diversity, threat, and knowledge. Science. 322, 225–230. PDF
2. Koenders W. (2018). To bait or not to bait. MSc thesis. Resource Ecology Group, Wageningen University. PDF
3. Casaer J., Milotic T., Liefting Y., Desmet P. & Janse P. (2019). Agouti: A platform for processing and archiving of camera trap images. Biodivers. Inf. Sci. Stand. PDF
4. Baker P.J., Bentley,A.J., Ansell,R.J. & Harris S. (2005). Impact of predation by domestic cats Felis catus in an urban area. Mamm. Rev. 35, 302–312. PDF
5. Van der Veken T., Vercayie D., Swinnen K. & Van Den Berge K. (2019). Losse waarnemingen als monitoring? Zoogdier 30, 15–17. PDF
6. Pettett C.E., Moorhouse T.P. & Macdonald D.W. (2017). Factors affecting hedgehog (Erinaceus europaeus) attraction to rural villages in arable landscapes. Eur. J. of Wildl. Res. 63:54. PDF
7. Bruijn Z. (1994). Bunzing in de buitenmuur. Zoogdier 5/2, 16–19. PDF
8. Van Den Berge K. (2009). Hoop voor de boommarter, vrees voor de bunzing. Inbo Nieuwsbr. 12, 1. PDF
9. Westra S.A., Menses N., Mol R. (in druk). Resultaten uit Deventer in landelijk burgerwetenschapsproject met wildcamera's. De Levende Natuur.
10. Rocha D.G., Ramalho E.E. & Magnusson W.E. (2016). Baiting for carnivores might negatively affect capture rates of prey species in camera-trap studies. J. Zool. 300, 205–212. PDF

WEBREFERENTIES

• Webref 1: Oppervlakte met effectief natuurbeheer. Bezocht 11/06/2020INBO (zd) Oppervlakte met effectief natuurbeheer. Geraadpleegd op 11/6/2020.
• Webref 2: Commissievergadering voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn. Bezocht op 10/6/2020.
• Webref 3: Everzwijnen verwoesten tuin in Diepenbeek. Bezocht op 11/6/2020. Krantenartikel Nieuwsblad.
• Webref 4: Informatiepagina grofwildjacht > selecteer gemeente Diepenbeek. Bezocht op 16/6/2020.

CONTACT

• Kristijn Swinnen

SOORTBESCHRIJVING

• Otter - soortfiche

LITERATUUR

1. Bosma, H. (2018). De otter - van uitsterven tot nieuw begin. Bornmeer 2018. 95p. Aankopen?
2. van der Grift E.A., Snep R.P.H. & Verboom J. (2002). Het effect van faunapassages bij rijkswegen op de levensvatbaarheid van dierpopulaties. Potentiële onderzoeklocaties. DWW-Ontsnipperingsreeks deel 41. Alterra-rapport nummer 611, Wageningen. 76p. PDF
3. Haasnoot R. (2013). Faunavoorzieningen: Functionaliteit, Effectiviteit en Toekomstig onderzoek. MSc. Stagerapport. Universiteit Utrecht, Ecologie en Biodiversiteit, Utrecht. PDF
4. Kuiters L., Lammertsma D., Jansman H. & Niewold F. (2014). Sterke toename verkeerssterfte bij otters: maatregelen dringend nodig. Zoogdier 25-4: 10-13. PDF
5. Kuiters L., de Groot A., Lammertsma D., Jansman H., Bovenschen J., Laar M. & Niewold F. (2019). Terug van weggeweest, de otter in Nederland. De Levende Natuur 120 - 6: 241-244.
6. Kuiters A.T. & Lammertsma D.R. (2018). Actualisatie van infrastructurele knelpunten voor de otter; Overzicht van knelpuntlocaties met mate van urgentie voor het nemen van mitigerende maatregelen. Wageningen, Wageningen Environmental Research, rapport 2915. 41p. PDF
7. Kuiters A.T., de Groot G.A., Lammertsma D.R., Jansman H.A.H., Bovenschen J., Boerwinkel M.C.& Laar M. (2019). Genetische monitoring van de Nederlandse otterpopulatie. Ontwikkeling van populatieomvang en genetische status 2018/2019. WOt-technical report 157. Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, Wageningen. 54p.
8. Lammertsma D.R. & Niewold F.J.J. (2016). Otter lutra lutra. In: Broekhuizen S., Spoelstra K., Thissen J.B.M., Canters K.J. & Buys J.C. (redactie). Atlas van de Nederlandse zoogdieren. Natuur van Nederland 12, Zoogdiervereniging: 247-250. Aankopen?
9. Madsen A.B. (1996). Otter Lutra lutra mortality in relation to traffic, and experience with newly established fauna passages at existing road bridges. Lutra 39: 76-90.
10. Niewold F. & Bosma H. (2013). Traject A6 Lemmer-Joure (FR12) gevaarlijke barrière voor otters. Analyse en voorstellen voor aanvullende mitigerende maatregelen. Rapport NWI-OT2013-04, Doesburg. 7p.
11. Wansink D. E. H., Brandjes G. J., Bekker G. J., Eijkelenboom M. J., van den Hengel B., de Haan M.W. & Scholma H. (2013). Leidraad Faunavoorzieningen bij Infrastructuur. Rijkswaterstaat & ProRail. 120p. PDF

TABELLEN EN GRAFIEKEN

Tabel 1. Het aantal aanwezige en in gebruik zijnde otterbuizen onder wegen per provincie binnen het huidige leefgebied voor en na de herintroductie (2002) tot 2020.

Tabel 2. Omstandigheden waarbij otterbuizen niet in gebruik waren.

Figuur 3. Het gemiddelde aantal verkeersslachtoffers per jaar onder otters op een vijftal wegtrajecten voor en na de aanleg van otterbuizen met begeleidende rasters. Voor aanleg 26 omgekomen exemplaren  (aantal otterbuizen=29) en na aanleg 6 (aantal otterbuizen=37).

Figuur 4. Het percentage otters dat tijdens de jaarlijkse genetische monitoring is aangetroffen op intensief gebruikte spraintlocaties in en nabij het kerngebied Wieden/Weerribben. Otterbuizen n=33; bruggen n=83; wissels over wegen n=40; fauna uittreedplaatsen, wissels, andere plekken n=61.

Figuur 5. Het totaal aantal manlijke en vrouwelijke otters dat tijdens de jaarlijkse genetische monitoring is aangetroffen op intensief gebruikte spraintlocaties in en nabij het kerngebied Wieden/Weerribben.

Figuur 6. Verband tussen het jaarlijkse aantal verkeersslachtoffers en de populatie omvang van otters binnen en direct aan de grenzen van de Wieden. Best fittende trendlijn (P < 0,01).

CONTACT

• Freek Niewold

MEER WETEN

• Dassen en maïs. Hoe zit het ook alweer? BIJ12
• Landbouwschade en overige schade door dassen. Das en Boom

SOORTBESCHRIJVING

• Das - soortfiche

CONTACT

• Johan Thissen

MEER WETEN

• Dood doet leven. ARK Natuurontwikkeling
• Verkennend onderzoek op reekadavers in bos en heide. Scriptie van Raven Onzea

LITERATUUR

1. Beekers B., Meertens H., Reiniers K. & Helmer W. (2017). Circle of life. ARK Nature Internship Report. PDF
2. EMIS (2013). Besluit van de Vlaamse Regering betreffende dierlijke bijproducten en afgeleide producten. Belgisch Staatsblad PDF
3. Bade T., van den Berg A., Dudek M., Kor G., Linnartz L., Piek H. & Visser B. (2005). Dood doet leven. (R. Lardinois, Ed.). Utrecht: KNNV Uitgeverij. Aankopen?
4. Henkens R.J.H.G. (2007). Veterinaire risico’s en mogelijkheden voor recreatief medegebruik van een robuuste verbinding tussen de Oostvaardersplassen en het Horsterwold. Wageningen. PDF
5. Erbeling L. & Erbeling M. (1986). Faunistische und oekologische Untersuchungen zur Sukzession aasbesuchender Coleopteren im südlichen Eggebirge.
6. Koch K.C., Freude H., Harde K.W. & Lohse G. A. (1989). Ökologie, Band 1. Die Käfer Mitteleuropas.
7. Van Wielink P. (2004). Kadavers in De Kaaistoep: de natuurlijke successie van kevers en andere insecten in een vos en een ree. Entomologische Berichten 64(2), 34–50. PDF
8. Matuszewski S., Bajerlein D., Konwerski S. & Szpila K. (2008). An initial study of insect succession and carrion decomposition in various forest habitats of Central Europe. Forensic Science International 180 (2/3), 61-69. PDF
9. Benbow M.E., Tomberlin J. & Pechal J. (2013). Seasonal Necrophagous Insect Community Assembly During Vertebrate Carrion Decomposition. Journal of Medical Entomology 50 (2), 440-450. PDF
10. Gu X., Haelewaters D., Vanpoucke S. & Wiegleb G. (2014). Carcass ecology – more than just beetles. Entomologische Berichten 74 (1-2), 68-74. PDF
11. Colijn E.O. (2014). Kevers op kadavers in Nederland, de stand van zaken. Entomologische Berichten, 74 (1-2), 60-67. PDF
12. Schilthuizen M. & Vallenduuk H. (1998). Kevers op kadavers. Utrecht: KNNV Uitgeverij.

CONTACT

• Raven Onzea

MEER WETEN

• Dood doet leven. ARK Natuurontwikkeling

LITERATUUR

1. Beekers B., Meertens H., Reiniers K., Meissner R. & Colijn E. (2015). Brochure Dood doet Leven. Ruimte voor aaseters in onze natuur. ARK Natuurontwikkeling. PDF
2. EUR-Lex (2009). Verordening (EG) nr. 1069/2009 tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten en afgeleide producten […]. PDF
3. Beekers, B., Gauggel K.F., Gu X., Haas D., Krawczynski R., Lysakowski B., Raes D. & Wiegleb G. (2017). Mitteleuropäische Wirbeltierarten an Kadavern. Säugetierkundliche Informationen 10 (53): 389-406. PDF
4. Colijn E.O. (2014). Kevers op kadavers in Nederland, de stand van zaken. Entomologische Berichten 74 (1-2): 60-67.
5. Colijn E.O. (2018). Grote kadavers: mini-ecosystemen voor insecten. Presentatie Veldwerkplaats Dood doet leven, Bezoekerscentrum De Kennemerduinen, 4 juli 2018. PDF

CONTACT

• Ed Colijn

• Luxemburg verlengt de ban op vossenjacht voor zesde jaar - meer lezen
• Maurice La Haye gepromoveerd op behouden van hamster - Maurice La Haye over zijn proefschrift in het programma Spraakmakers op NPO Radio 1
• Kaderrichtlijn water blijft ongewijzigd - meer weten
• Wolvenwelpen in Limburg geboren - bekijk de eerste filmbeelden
• Hamsters in Tongeren versterkt - Vlaams soortenbeschermingsplan Hamster

• Veluwse edelherten in Flevoland - bekijk de filmreportage op Omroep Flevoland
• Vijf jaar jaarrond tuintelling! - meedoen
• Geboorte van tweeling gewone dwergvleermuis gaat mis
• Boommarter gebruikt al vier jaar amfibieëntunnels - bekijk de video op Natuurpunt Nieuwsberichten
• Kuhls dwergvleermuis in Brussel - meer informatie over de vondst

• WerkVeldWerk - publicatiereferenties:

1. Kurstjens G. & Jansen W. (2002). Tien jaar bevers in Limburg. Zoogdier, 13(3), 11-15. PDF
2. Kurstjens G. & Niewold F. (2011). De verwachte ontwikkelingen van de beverpopulatie in Nederland: naar een bevermanagement. Kurstjens Ecologisch Adviesbureau. PDF

• Thar she blows - gratis downloaden

Via deze link kunt u de complete literatuurlijst van Zoogdier 31-3 downloaden.