Egel

Habitat

In onze streken leeft de egel in bijna alle landschappen, zolang er voldoende ondergroei aanwezig is en de bodem niet te nat is. Tuinen, bosranden, struweel en loofbos met ondergroei zijn goede leefgebieden. Egels komen ook in dorpen en steden voor, op plaatsen waar voldoende groen en schuilplaatsen aanwezig zijn. 

Leefwijze

Egels zijn schemer- en nachtactief. Overdag slapen ze onder (braam)struiken of takkenbossen. Een groot deel van het jaar (november-december tot april-mei) zijn ze in winterslaap. Af en toe worden ze wakker, meestal voor enkele uren, soms enkele dagen. Tijdens de winterslaap daalt hun lichaamstemperatuur van circa 35 °C tot circa 10 °C en verliezen ze ongeveer 30 % van hun gewicht. Dat wordt in het voorjaar echter weer ruimschoots ingehaald.

Egels zijn verrassend snel en lenig. Ze kruipen door nauwe spleten en kunnen prima zwemmen.

Voedsel

Dankzij hun goede reukvermogen en gehoor weten egels allerlei ongewervelden, zoals kevers, rupsen, regenwormen, oorwurmen en naaktslakken op te sporen. Egels eten ook huisjesslakken (tot wel 40 per nacht) en eten in de regel het huisje ook op. Daarnaast eten ze ook kleine zoogdieren en amfibieën. Egels eten soms ook eieren. Ze likken de inhoud op nadat ze de schaal helemaal hebben stukgebeten. Omdat ze de inhoud niet gauw genoeg kunnen oplikken, blijven behalve eierschalen ook vaak delen van dooier of eiwit over. Nesten van bodembroeders die door egels zijn bezocht, blijven soms helemaal besmeurd achter. In de nazomer en herfst eten egels ook wel vruchten, zoals bessen, en paddenstoelen. Als ze tijdens hun nachtelijke tochten sterk ruikend aas of uitwerpselen tegenkomen, kunnen egels opgewonden raken en zich zelfs ermee insmeren. Wat hier de functie van is, is niet duidelijk.

Van een schoteltje melk raken egels aan de diarree.

Territorium en leefgebied

Egels zijn altijd alleen op stap en vormen geen vaste paartjes. Ze hebben geen territorium dat ze verdedigen tegen soortgenoten, maar wel hebben ze een min of meer vast leefgebied. Dat van mannetjes is groter (20-40 ha) dan dat van vrouwtjes (10-20 ha). Mannetjes hebben vaak meer nesten binnen hun leefgebied, vrouwtjes zijn honkvaster. Egels leggen per nacht enkele kilometers af.

Verblijfplaats

In de zomer slapen egels tussen bladeren of op de kale grond, onder dicht struikgewas, in holtes onder boomwortels, in composthopen of konijnenholen. Het nest voor de jongen ligt op een goed verborgen plek zoals in een compost-, takken- of puinhoop. Het winterslaapnest bestaat uit bladeren, gras en of mos en wordt op beschutte plaatsen gemaakt, tegen een schutting aan, in een schuur of in een takken- of composthoop, soms ook in konijnenholen. De afmeting van het winternest varieert; het kan een doorsnee tot een halve meter hebben. In de loop van de winter kunnen nesten humusachtig van structuur worden door aan elkaar klevende bladeren.

Voortplanting

De voortplantingstijd is van april-mei tot juli, soms tot september. Het paren duurt lang en gaat gepaard met veel geluid. Het kan uren duren voor het vrouwtje het mannetje toelaat. Het vrouwtje legt dan haar stekels plat. Na een draagtijd van circa vijf weken werpt het vrouwtje tussen juni en oktober gemiddeld ruim 5 (2-10) jongen. De jongen zijn dan nog blind. Na een paar uur verschijnen witte stekels. Binnen enkele weken worden deze vervangen door een tweede en derde generatie bruin-crème-kleurige stekels. Die stekels blijven ± 18 maanden zitten voordat ze geleidelijk vervangen worden. Na twee weken gaan de oogjes en oortjes open.

Na ongeveer drie weken verlaten de jongen 's nachts het nest en gaan ze met moeder mee. De jongen worden gezoogd tot ze zes weken oud zijn. Ze blijven bij elkaar om te overwinteren in het nest waarin ze zijn geboren. De moeder maakt voor zichzelf een nieuw winternest. In onze streken krijgen egels in het wild één nest per jaar. Het mannetje bemoeit zich niet met het grootbrengen van de jongen.

Leeftijd

Egels worden maximaal 5 tot 6 jaar oud, een enkele keer tot 10 jaar.