Monitoring van de eikelmuis in het Savelsbos en op de Bemelerberg in 2023
Net als in eerdere jaren is in 2023 de populatie eikelmuizen (Eliomys quercinus) in het Savelsbos en op de Bemelerberg in voor- en najaar gemonitord door middel van een vang-terugvang-onderzoek met behulp van inloopvallen op vaste locaties. Op de Bemelerberg wordt daarnaast vanaf 2018 in een toenemend aantal deelgebieden de populatie gemonitord door de controle van eikelmuiskasten. Vanaf juli 2021 wordt er ook nestkastmonitoring uitgevoerd in o.a. Savelsbos, Heerderberg, Walem, Bunderbos en mogelijk ook op de Pietersberg maar van Pietersberg ontbreken gegevens. Gevangen eikelmuizen tijdens het vang-terugvang-onderzoek worden individueel gemerkt met behulp van een transponder. In totaal zijn in het Savelsbos in 2023 14 individuen gevangen (tegenover vijf vorig jaar), waarvan drie hervangsten. Op de Bemelerberg zijn in totaal 41 individuen gevangen (t.o.v. 27 vorig jaar), waarvan 11 hervangsten (tegenover zeven vorig jaar). Er is berekend hoe groot de populaties zijn in beide deelgebieden en hoe de aantallen zich in de loop van de tijd hebben ontwikkeld. De populatie in het Savelsbos is heel klein en kent een bandbreedte van tussen de 19 en 45 individuen. In het Savelsbos worden tijdens de monitoringsrondes van de laatste jaren lage aantallen eikelmuizen gevangen, vooral in 2017, 2020, 2021, 2022 en mei 2023. In mei 2023 werd slechts één eikelmuis gevangen. Als gevolg van het kleine aantal terugvangsten kent de populatieberekening een relatief grote onzekerheidsmarge. De populatie eikelmuizen in het Savelsbos is hoe dan ook zo klein en kwetsbaar dat de populatie ieder moment definitief kan verdwijnen. Om het risico op uitsterven te verkleinen en om verlies aan genetische variatie te voorkomen is het belangrijk dat de aantallen eikelmuizen toenemen in het Savelsbos. Beschermingsmaatregelen zijn daarvoor hard nodig. De benodigde maatregelen staan in het Soortbeschermingsplan en zijn ook in de begeleidingsgroep eikelmuis besproken. Op de Bemelerberg zijn voor het vijfde jaar op rij (vanaf 2019) jonge eikelmuizen aangetroffen. Het aantal aangetroffen eikelmuiskasten met jongen nam afgelopen jaar af van elf naar vijf eikelmuiskasten in drie deelgebieden. Bij de nestkastmonitoring nam het aantal eikelmuiskasten met eikelmuissporen af, echter er moet hierbij gecorrigeerd worden voor ontbrekende data. In de vallenmonitoring steeg daarentegen het aantal gevangen eikelmuizen in 2023 ten opzichte van eerdere jaren. Ook voor de Bemelerberg is een populatieberekening uitgevoerd. Die komt voor deelgebied ruilverkavelingsbosjes uit op 24-47 eikelmuizen, vergelijkbaar aan het Savelsbos. Voor andere deelgebieden van de Bemelerberg kon geen aantal worden berekend door een te klein aantal hervangsten of omdat er geen vallenmonitoring plaatsvindt, maar alleen nestkastmonitoring. De hoop was dat op basis van nestkastdata een extrapolatie kon worden uitgevoerd, maar dat bleek niet mogelijk. De reden daarvoor is dat er van de laatste vier rondes van de nestkastmonitoring data ontbreken. De nestkastmonitoring werd op een andere manier gecoördineerd. Een schatting van de populatie eikelmuizen op de Bemelerberg bedraagt op basis van expert judgement 100-250 dieren. Het huidige soortbeschermingsplan loopt van 2022 t/m 2025. Om de habitatgeschiktheid van de Bemelerberg te vergroten zijn inrichtings- en beheerwerkzaamheden uitgevoerd vanaf 2019, maar potentieel habitat heeft enkele jaren nodig om te ontwikkelen tot geschikt habitat. In 2023 zijn er op de Bemelerberg in deelgebied Mettenberg 39 eikelmuizen uit het fokprogramma in GaiaZOO uitgezet. Voor het Savelsbos is in 2023 besloten tot een fokprogramma voor eikelmuizen, naast het nemen van maatregelen voor het verbeteren van het leefgebied.
