Ingekorven vleermuis

Leefwijze vleermuizen algemeen

Vleermuizen vormen een soortenrijke groep van actief vliegende zoogdieren, die in staat zijn hun voedsel te vangen in het nachtelijk luchtruim. Ze gebruiken hierbij echolocatie (sonar) om te navigeren en hun voedsel te lokaliseren. Alle in Nederland voorkomende soorten vleermuizen houden een winterslaap van oktober-november tot maart-mei. Tijdens de winterslaap worden de lichaamsfuncties (spijsvertering, hartslag) van de vleermuis tot een minimum teruggebracht en de lichaamstemperatuur sterk verlaagd, waardoor de vleermuis weinig energie verbruikt en kan overleven op de verbranding van lichaamsvet. In het voorjaar worden de jongen geboren en grootgebracht door groepen vrouwtjes in kraamkolonies. De mannetjes verblijven overdag alleen of in kleine groepjes in hun zomerverblijven. Rond zonsondergang verlaten vleermuizen hun verblijven om op insecten of andere geleedpotigen te gaan jagen. Vooral in de nazomer en herfst komen vleermuizen in groepen bij elkaar op bepaalde locaties om te zwermen. Aan dit intense, sociale gedrag, waarover nog steeds veel onduidelijkheid bestaat, worden vooral twee functies toegedicht. Ten eerste vindt paring plaats op en rond deze locaties, waarbij genetische uitwisseling plaatsvindt tussen dieren afkomstig van verschillende kolonies. Daarnaast lijkt het zwermen een functie te hebben bij de inspectie van en informatieoverdracht tussen adulte dieren, en mogelijk ook tussen adulte en jonge dieren, over geschikte winterverblijven. In het najaar, voorafgaand aan de winterslaap, vetten vleermuizen op, zodat zij voldoende vetvoorraad hebben om de winterslaapperiode door te komen. Vrouwelijke vleermuizen slaan het sperma op tot in het voorjaar, wanneer de daadwerkelijke bevruchting van de eicel plaatsvindt.

Habitat

Ingekorven vleermuizen hebben een voorkeur voor kleinschalige, structuurrijke loofboslandschappen. Ze jagen graag in veestallen op vliegen en andere insecten die op het vee of de mest afkomen. Daarnaast in lanen, fruitboomgaarden, parken en wilde tuinen.

Ingekorven vleermuizen vliegen via vaste vliegroutes naar hun jachtgebieden. Deze liggen zoveel mogelijk langs lijnvormige structuren, zoals bomenrijen, heggen, singels en overhangende begroeiing. 

Voedsel

Spinnen en hooiwagens vormen belangrijke prooien voor de ingekorven vleermuis. Waar in veestallen wordt gejaagd bestaat een aanzienlijk deel van de prooien uit vliegen. Ook andere insecten, zoals nachvlinders en kevers, worden wel gepakt.

Jachtgedrag

De ingekorven vleermuis verlaat pas laat, rond een uur na zonsondergang, de verblijfplaats om op jacht te gaan. Ingekorven vleermuizen vangen prooien die op bladeren of muren zitten. Hierbij vliegen ze langzaam en op korte afstand op hun prooi af. Ook vangen ze wel prooien in het vrije luchtruim. Daarvoor hangt de ingekorven vleermuis eerst aan een tak of plafond, terwijl wordt uitgekeken naar vliegende insecten. Deze worden in korte, snelle vluchten gevangen. Soms jaagt de ingekorven vleermuis ook op meer open plekken, zoals boven water; hierbij bestaat de vlucht uit korte lussen. In de buurt van de kraamkolonies jaagt de ingekorven vleermuis vaak groepsgewijs. 

Verblijfplaatsen

De ingekorven vleermuis is voornamelijk een standvleermuis. Afstanden tussen zomer- en wintergebieden bedragen niet meer dan enkele tientallen kilometers, met uitschieters tot 10 5 km.

• Zomerverblijf
  ’s Zomers worden zolders van kerken, abdijen en kloosters gebruikt. Hierbij heeft de ingekorven vleermuis een voorkeur voor zolders met een temperatuur tussen de 20 en 30 °C, waar het niet geheel donker is. Zomerkolonies bevinden zich vooral in Midden-Limburg.
• Winterverblijf
  In de winter gebruikt de ingekorven vleermuis vooral grotten, groeven, tunnels en kelders. Vaak zijn er ook andere soorten vleermuizen in dezelfde ruimte. In Nederland zijn mergelgroeven in Zuid-Limburg veruit de belangrijkste winterverblijven. In 2020 ging het om ca. 1500 exemplaren, die deels afkomstig waren uit naburig Duitsland.

Voortplanting

De paartijd begint in de herfst. In mei trekken de vrouwtjes naar de kraamkamers. Kraamkolonies van de ingekorven vleermuis bestaan uit twintig tot enkele honderden vrouwtjes. 

In juni en begin juli worden de jongen geboren. Vrouwtjes krijgen één jong per jaar. Na vier weken kunnen de jongen vliegen.

Leeftijd

De ingekorven vleermuis wordt gemiddeld 3 jaar oud, de hoogste waargenomen leeftijd bedraagt 18 jaar.

Natuurlijke vijanden

Uilen (vooral bosuil en kerkuil) en roofvogels (boomvalk, sperwer) pakken soms vleermuizen in de vlucht, vaak in de buurt van de verblijfplaats. In of bij de verblijfplaatsen worden vleermuizen soms gepredeerd door huiskatten en steenmarters. Vleermuizen in winterslaap kunnen ook ten prooi vallen aan bosmuizen.