Brandts vleermuis

Leefwijze vleermuizen algemeen

Vleermuizen vormen een soortenrijke groep van actief vliegende zoogdieren, die in staat zijn hun voedsel te vangen in het nachtelijk luchtruim. Ze gebruiken hierbij echolocatie (sonar) om te navigeren en hun voedsel te lokaliseren. Alle in Nederland voorkomende soorten vleermuizen houden een winterslaap van oktober-november tot maart-mei. Tijdens de winterslaap worden de lichaamsfuncties (spijsvertering, hartslag) van de vleermuis tot een minimum teruggebracht en de lichaamstemperatuur sterk verlaagd, waardoor de vleermuis weinig energie verbruikt en kan overleven op de verbranding van lichaamsvet. In het voorjaar worden de jongen geboren en grootgebracht door groepen vrouwtjes in kraamkolonies. De mannetjes verblijven overdag alleen of in kleine groepjes in hun zomerverblijven. Rond zonsondergang verlaten vleermuizen hun verblijven om op insecten of andere geleedpotigen te gaan jagen. Vooral in de nazomer en herfst komen vleermuizen in groepen bij elkaar op bepaalde locaties om te zwermen. Aan dit intense, sociale gedrag, waarover nog steeds veel onduidelijkheid bestaat, worden vooral twee functies toegedicht. Ten eerste vindt paring plaats op en rond deze locaties, waarbij genetische uitwisseling plaatsvindt tussen dieren afkomstig van verschillende kolonies. Daarnaast lijkt het zwermen een functie te hebben bij de inspectie van en informatieoverdracht tussen adulte dieren, en mogelijk ook tussen adulte en jonge dieren, over geschikte winterverblijven. In het najaar, voorafgaand aan de winterslaap, vetten vleermuizen op, zodat zij voldoende vetvoorraad hebben om de winterslaapperiode door te komen. Vrouwelijke vleermuizen slaan het sperma op tot in het voorjaar, wanneer de daadwerkelijke bevruchting van de eicel plaatsvindt.

Habitat

Van het buitenland is bekend dat de Brandts vleermuis voor zijn jachtterrein sterker dan de gewone baardvleermuis aan een bos- en waterrijke omgeving is gebonden. Brandts vleermuis wordt minder dan de baardvleermuis in de buurt van menselijke nederzettingen gevonden.

Jachtgedrag

Brandts vleermuis jaagt vooral boven paden en open plekken in het bos en minder aan bosranden en houtwallen. Het vlieggedrag lijkt sterk op dat van de (gewone) baardvleermuis.

Verblijfplaatsen

• Zomerverblijf
  In het buitenland worden zomerverblijfplaatsen gevonden in smalle spleten op zolders, in ruimten tussen dakbetimmering en dakpannen en in platte vleermuiskasten. Daarnaast in holten en spleten in bomen en achter boomschors.
• Winterverblijf
  In de winter wordt de Brandts vleermuis gevonden op relatief koude plaatsen in groeven, grotten, mijnen en bunkers. Brandts vleermuizen verplaatsen zich doorgaans over korte afstanden, maar migratieafstanden tussen zomer- en wintergebieden kunnen ook groter zijn, tot enkele honderden kolometers. 

Voortplanting

De paring vindt waarschijnlijk plaats op de zwermlocaties (vanaf eind augustus) en in de wintervervlijven. Net als bij andere soorten vleermuizen slaan vrouwelijke baardvleermuizen het sperma op tot in het voorjaar, wanneer de daadwerkelijke bevruchting van de eicel plaatsvindt. De geboortes van meestal één jong vinden (in Midden-Europa) plaats van begin- tot eind juni. Na enkele weken zijn de jongen vliegvlug.

Leeftijd

Van geringde dieren is bekend dat ze maximaal 28 jaar kunnen worden, één individu bleek bij terugvangst zelfs 41 jaar te zijn. Dit mannetjes was daarmee de oudste bekende vleermuis.

Natuurlijke vijanden

Uilen (vooral bosuil en kerkuil) en roofvogels (boomvalk, sperwer) pakken soms vleermuizen in de vlucht, vaak in de buurt van de verblijfplaats. In of bij de verblijfplaatsen worden vleermuizen soms gepredeerd door huiskatten en steenmarters. Vleermuizen in winterslaap kunnen ook ten prooi vallen aan bosmuizen.