Lutra 60(2)_Thissen & Uiterwijk_2017
Bruine en zwarte ratten, een review van recente inzichten over oude exoten
Het vaak aangehaalde jaar 1727 als tijdstip van de introductie van de bruine rat (Rattus norvegicus) in Nederland is niet gedocumenteerd. Mogelijk is het verward met de oversteek van de Wolga door ratten in dat jaar. Zoölogische publicaties uit de 18de eeuw noemen de bruine rat niet of melden expliciet dat de soort niet in Nederland voorkomt. In 1821 verscheen de eerste publicatie over het voorkomen van de bruine rat in Nederland. Aangezien die publicatie vermeldt dat bruine ratten dan al algemeen zijn in steden, kan aangenomen worden dat deze rat enkele decennia eerder geïntroduceerd is, mogelijk rond 1800. De zwarte (Rattus rattus) en de bruine rat zijn berucht, omdat ze gastheren zijn van uitwendige parasieten die vector zijn van de pest. In de laatste twee decennia hebben verschillende onderzoekers betwijfeld of de tweede pandemie, de Zwarte Dood, die begon in 1345, wel echt pest was, veroorzaakt door de pestbacterie. Recent heeft genetisch onderzoek de pestbacterie evenwel aangetoond in de stoffelijke resten van slachtoffers van de tweede en ook de eerste pandemie.
Brown rat and black rat in the Netherlands, a review of recent insights
The often quoted year 1727 as the year of introduction of the brown rat (Rattus norvegicus) in the Netherlands has
not been substantiated. Zoological publications from the 18th Century do not mention brown rat or state explicitly
that the species is absent. The first publication about the presence of brown rat in the Netherlands appeared in
1821. Because that publication states that by then the brown rat was already common in cities it is assumed that
the species was introduced some decades earlier, around 1800. Black rat (Rattus rattus) and brown rat are notorious,
being the hosts of ectoparasites that can transmit the plague. In the last two decades several researchers
have expressed doubts on whether the second pandemic (the Black Death), which started in 1345, was caused by
Yersinia pestis, the pest bacterium. Recently, genetic research has proven the presence of the pest bacterium in the
remains of victims of the second and the first pandemic.
