Eikelmuis

Habitat

Eikelmuizen leven in de struiklaag in kalkrijke hellingbossen. Ze komen ook voor in boomgaarden, kleinschalig agrarisch cultuurlandschap en tuinen van dorpsranden. Heggen en hagen vormen een verbindingsschakel die ze gebruiken om zich te verplaatsen.

Leefwijze

Eikelmuizen leven een verborgen leven. Ze zijn 's nachts actief van zonsondergang tot zonsopkomst. Ze leven in dichte struiken, die ze nauwelijks verlaten. In de struiken vinden ze wat ze nodig hebben: voedsel, dekking tegen predatoren en een mosnest om in te rusten en jongen te krijgen. Zij verplaatsen zich als een eekhoorn door de struiken: ze springen van tak naar tak en houden hun balans met hun pluimstaart. Ze kunnen uitstekend over dunne braamtakken lopen. Hierbij vinden ze in het donker uitstekend hun weg met hun grote kraalogen en snorharen. Hoewel eikelmuizen gebonden zijn aan de struiklaag, foerageren ze ook onder de struiken op de grond en kunnen meters hoog in bomen klimmen. Ze verplaatsen zich echter niet graag over kale bodem.  

De eikelmuis is een slaapmuis en houdt een winterslaap van oktober tot april. Deze brengt hij, opgerold tot een bolletje met zijn staart over zijn kop, in zijn nest door. Jonge dieren gaan het laatst in winterslaap, omdat zij veel tijd nodig hebben om de noodzakelijke vetvoorraad aan te leggen. Tijdens de winterslaap wordt de eikelmuis soms kort wakker om te drinken en te ontlasten, ook kan hij zijn nest herstellen of van nest wisselen. Als zich in het voor- of najaar koudere perioden voordoen, gaat de eikelmuis soms ook in een ‘slaapstand’. Hoe hoger de temperatuur, hoe eerder de eikelmuis zijn winterverblijf verlaat. Ook in de zomer heeft de eikelmuis een mosnest.

Voedsel

Eikelmuizen zijn alleseters. Hun voedsel varieert van vruchten, zaden en noten tot insecten, spinnen, miljoenpoten, slakken en een enkele keer zelfs eieren, jonge vogels en kleine zoogdieren. In vergelijking met andere slaapmuizen eet de eikelmuis meer dierlijk voedsel. In de herfst, in de aanloop naar zijn winterslaap, eet de eikelmuis meer vruchten, zaden en noten om op te vetten. De eikelmuis legt geen wintervoorraad voor de winter aan. Omdat de eikelmuis tijdens de winterslaap een groot deel van zijn reserves verliest, heeft hij in het voorjaar veel eiwitten en kalk nodig om binnen korte tijd jongen te kunnen krijgen, die ook nog op tijd op kunnen vetten voor de winterslaap.

Territorium

Eikelmuizen leven in groepen en brengen ook de winterslaap vaak samen door. De eikelmuis heeft in de zomer een territorium met een diameter van ongeveer 150 meter. Deze blijft jaar in, jaar uit onveranderlijk van grootte en plaats. Jonge eikelmuizen op zoek naar een eigen territorium, leggen een afstand af van maximaal 3 kilometer.

Verblijfplaats

In de zomer bouwen eikelmuizen een nest. Dit is bolvormig met een diameter van 20-30 cm en bekleed met mos, soms met haren. Het bevindt zich in een holle boom, natuurlijke spleet (stenen, groeven), nestkast (met de ingang aan de zijde van de boom met een doorsnee van 40 mm) of vrij hangend in een dichte struik. Het nest wordt in één of twee dagen gebouwd en één of meer eikelmuizen kruipen daar volledig in, zodat zij boven en onder warm gehouden worden door elkaar en het mos. Hier verblijven zij gedurende de dag. Dit nest wordt ook gebruikt voor de voortplanting. Eikelmuizen kunnen van meerdere mosnesten tegelijk gebruik maken. Als het warm wordt liggen ze bovenop het mos. Eikelmuizen foerageren tot een afstand van 200-300 meter van hun nest, hoe schaarser het voedselaanbod, hoe verder ze gaan.

De winterslaap brengt de eikelmuis door in vorstvrije ruimtes in holtes of spleten in een holle boom, een zijgang van een dassenburcht, een schuurtje, mergelgroeven of een kelder.

Voortplanting

De paartijd van eikelmuizen begint in april, direct na de winterslaap. Het vrouwtje is vanaf haar tweede jaar geslachtsrijp en krijgt per jaar meestal een enkele worp, zelden twee. Een worp bestaat uit vier tot zes jongen. De jongen worden meestal in mei of juni geboren, na een draagtijd van 21 tot 23 dagen. Bij de geboorte zijn de jongen kaal en blind.

Als de jongen 30 tot 50 dagen oud zijn, spelen ze veel en maken hun eerste tochtjes buiten het nest. Tijdens deze eerste verkenningstochten, klimmen de jongen vaak op hun moeders rug. Ook lopen de jongen van de eikelmuis in ’karavaan’, waarbij de dieren mond-aan-staart in een rij lopen. Op deze manier brengt de moeder de jongen vanaf de grond naar het nest terug. Na ongeveer 50 dagen zijn de jongen zelfstandig.

Leeftijd

Gemiddeld worden eikelmuizen niet ouder dan twee jaar, met een maximum van zes jaar.