Bosvleermuis

Leefwijze vleermuizen algemeen

Vleermuizen vormen een soortenrijke groep van actief vliegende zoogdieren, die in staat zijn hun voedsel te vangen in het nachtelijk luchtruim. Ze gebruiken hierbij echolocatie (sonar) om te navigeren en hun voedsel te lokaliseren. Alle in Nederland voorkomende soorten vleermuizen houden een winterslaap van oktober-november tot maart-mei. Tijdens de winterslaap worden de lichaamsfuncties (spijsvertering, hartslag) van de vleermuis tot een minimum teruggebracht en de lichaamstemperatuur sterk verlaagd, waardoor de vleermuis weinig energie verbruikt en kan overleven op de verbranding van lichaamsvet. In het voorjaar worden de jongen geboren en grootgebracht door groepen vrouwtjes in kraamkolonies. De mannetjes verblijven overdag alleen of in kleine groepjes in hun zomerverblijven. Rond zonsondergang verlaten vleermuizen hun verblijven om op insecten of andere geleedpotigen te gaan jagen. Vooral in de nazomer en herfst komen vleermuizen in groepen bij elkaar op bepaalde locaties om te zwermen. Aan dit intense, sociale gedrag, waarover nog steeds veel onduidelijkheid bestaat, worden vooral twee functies toegedicht. Ten eerste vindt paring plaats op en rond deze locaties, waarbij genetische uitwisseling plaatsvindt tussen dieren afkomstig van verschillende kolonies. Daarnaast lijkt het zwermen een functie te hebben bij de inspectie van en informatieoverdracht tussen adulte dieren, en mogelijk ook tussen adulte en jonge dieren, over geschikte winterverblijven. In het najaar, voorafgaand aan de winterslaap, vetten vleermuizen op, zodat zij voldoende vetvoorraad hebben om de winterslaapperiode door te komen. Vrouwelijke vleermuizen slaan het sperma op tot in het voorjaar, wanneer de daadwerkelijke bevruchting van de eicel plaatsvindt.

Habitat

Bosvleermuizen leven voornamelijk in bosrijke gebieden en hebben een grote voorkeur voor loof- en gemengde bossen waar veel oude bomen met holtes zijn. 

Voedsel

Bosvleermuizen jagen op insecten van verschillende grootte, zoals kleine muggen, langpootmuggen, vliegen, nachtvlinders, schietmotten, kevers en gaasvliegen. Nachtvlinders zijn favoriete prooien.

Jachtgedrag

Bosvleermuizen verlaten gemiddeld 20 minuten na zonsondergang hun verblijfplaats om te gaan jagen. Ze jagen langs bosranden, boven boomkronen, op open plekken in het bos, in parkachtige omgeving, boven waterpartijen en soms rond lantarenpalen. De vlieghoogte is duidelijk lager dan die van de rosse vleermuis, namelijk zo'n 10 tot 15 meter. Bosvleermuizen kunnen snel vliegen, tot 40 km per uur. 

Verblijfplaatsen

• Zomerverblijf

  Kolonies van bosvleermuizen worden voornamelijk in boomholten en soms in gebouwen aangetroffen. De grootte van een kolonie varieert van enkele tot soms honderden dieren. De twee uit Nederland bekende kolonies bevonden zich beiden in bomen. In Nederland is enkele malen een solitair dier in een gebouw gevonden. Bosvleermuizen worden ook aangetroffen in vleermuiskasten.

• Winterverblijf

  Er is weinig bekend over het gedrag van bosvleermuizen in de winter, ze worden dan niet veel waargenomen. Incidenteel zijn bosvleermuizen in Nederland (Veluwe) in de winter in vleermuiskasten gevonden. De overige beschikbare waarnemingen komen van buiten Nederland en betreffen winterslaapplaatsen in zowel bomen als gebouwen.

Migratie

De bosvleermuis migreert in het voor- en najaar tussen zomer- en winterverblijven, soms over afstanden van meer dan 1000 of zelfs 1500 km. De vliegrichting in Europa is meestal zuitdwestelijk (najaar) of noordoostelijk (voorjaar). Er zijn aanwijzingen dat een deel van de Nederlandse zomerpopulatie in de winter in Nederland blijft, gezien de vondsten van enkele dieren in vleermuiskasten in de winter, waar ze eerder ook in de zomer waren gevonden.

Leeftijd

Bosvleermuizen kunen 15-20 jaar oud worden, maar leven gemiddeld 7 jaar.

Natuurlijke vijanden

Uilen (vooral bosuil en kerkuil) en roofvogels (boomvalk, sperwer) pakken soms vleermuizen in de vlucht, vaak in de buurt van de verblijfplaats. In of bij de verblijfplaatsen worden vleermuizen soms gepredeerd door huiskatten en steenmarters. Vleermuizen in winterslaap kunnen ook ten prooi vallen aan bosmuizen.