Monitoring van vleermuizen in windparken op land

In het kader van door de ministeries van LNV en EZ beschikbaar gesteld onderzoeksbudget voor kennislacunes op het gebied van vleermuizen en windturbines is het protocol voor onderzoek naar vleermuizen in windparken geactualiseerd. Het oorspronkelijke protocol (Boonman et al. 2013) en de aanpassing daarop (Brenninkmeijer et al. 2021) zijn hierbij geactualiseerd vanwege veranderingen in de sector en nieuwe inzichten in de wetenschappelijke literatuur. Daarnaast is ook een protocol voor het preconstructie-onderzoek, voorafgaand aan de realisatie van een windpark, toegevoegd. 

Bij de totstandkoming van dit onderzoek zijn experts van verschillende organisaties betrokken die zich bezighouden met de verschillende aspecten van onderzoek naar vleermuizen in windparken. Er is voor de voorgestelde minimale eisen die aan goed onderzoek gesteld worden, zoveel mogelijk gewerkt met wetenschappelijke onderbouwingen, maar op sommige punten is ook gebruik gemaakt van in gezamenlijk overleg opgestelde expert judgement van de experts. 

Een aantal belangrijke veranderingen ten opzichte van het protocol van Brenninkmeijer et al. (2021) is dat er wordt gemonitord totdat is aangetoond dat de mortaliteit lager is dan de drempelwaarde uit de ontheffing, dat er ook in het voorjaar slachtoffermonitoring plaatsvindt, dat het akoestisch onderzoek een paar weken langer doorloopt en dat dit gebeurt bij meer turbines. 

In Tabel 1 staat een beknopt overzicht van de belangrijkste punten uit dit protocol. Meer details en de onderbouwing ervan zijn te vinden in de betreffende hoofdstukken. 

Tabel 1. Samenvattend overzicht van de minimale eisen bij het onderzoek in windparken. 

preconstructie-onderzoek  

hoofdstuk 2 

Vooronderzoek 

Inventarisatie en beoordeling bestaande gegevens en informatiebronnen 

Vaststellen risicofactoren en gebruiksfuncties 

Inventarisatie terreintypen in en rond plangebied; risicofactoren (preferente landschapselementen, risicogebieden, kolonies en verblijfplaatsen) 

Identificatie werkzaamheden 

Werkzaamheden en potentiële effecten vastleggen voor de aanlegfase, operationele fase en ontmanteling 

Veldonderzoek 

Twee jaar met zowel mobiele detectoren als stationaire monitoring 

Dataverwerking en rapportage 

Beschrijving van de beoogde ingreep, monitoringsresultaten en duiding per 

soort van de gebruiksfuncties en het belang van het plangebied 

Impact per gebruiksfunctie per fase 

Indien van toepassing, aanbevelingen per fase 

Beschrijving/duiding van onzekerheden (met name van belang bij windparken waar geen slachtoffermonitoring kan plaatsvinden) 

Nader onderzoek zeldzame soorten 

Van toepassing indien tijdens de kraamperiode regelmatig bosvleermuis, tweekleurige vleermuis en/of kleine dwergvleermuis in het plangebied zijn waargenomen 

akoestische monitoring 

hoofdstuk 3 

Stationaire monitoring 

Minimaal twee turbines met recorder, oplopend met aantal turbines 

Tussen 1 april en 1 november 

Meting vanuit gondel en op tiplaagte 

slachtofferonderzoek  

hoofdstuk 4 

Onderzoeksinspanning 

Monitoring totdat is aangetoond dat mortaliteit lager is dan de drempelwaarde uit de ontheffing of vergunning en ten minste 2 jaar 

Minimaal zes turbines, oplopend met grootte windpark 

Minimaal 1 ha binnen 0,5 x tiphoogte + al het verhard oppervlak tot afstand tiphoogte 

Voorjaar (apr-mei) + najaar (juli – half oktober) 

Twee- tot driemaal per week zoeken 

Registratie velddata 

Digitaal in mobiel GIS 

Alle relevante metadata 

Soort, geslacht, leeftijd (indien mogelijk), versheid slachtoffer enz. 

Foto’s 

Correctiefactoren 

Vindkans: minimaal 20 karkassen per terreintype, seizoen enz. 

Predatiekans: controleren op dag 1, 2, 3, 4, 5, 7, 10, 14 

Zoekoppervlak: correctie afhankelijk van afstand tot mast 

stilstandvoorziening  

hoofdstuk 5 

Ontwerp stilstandmodel 

Op basis van akoestische activiteit in het windpark in combinatie met het aantal slachtoffers 

Uitgangspunten en randvoorwaarden 

De stilstandvoorziening is locatiespecifiek en soortspecifiek; 

Er is een relatie tussen de gemeten akoestische activiteit en het aantal vleermuizen binnen de rotorzone; 

Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke spreiding van vleermuizen in het windpark; 

Verhouding tussen aantal opnamen en aantal slachtoffers per soort is constant gedurende het seizoen en tussen verschillende turbines; 

Het risico op aanvaring is nul bij een omloopsnelheid tot 1 RPM en neemt daarna lineair toe met toenemende draaisnelheid.