Europese nerts
De Europese nerts (Mustela lutreola) is een van de meest bedreigde diersoorten van Europa. Het komt in Nederland niet meer voor en is zeer zeldzaam in andere delen van Europa. Op vele plaatsen is de soort verdrongen door de exotische Amerikaanse nerts.
De Europese nerts is middel- tot donkerbruin en heeft een grijsbruine ondervacht. Zijn staart en poten zijn meestal wat donkerder van kleur dan de romp. Het duidelijkste onderscheid met de Amerikaanse nerts is dat deze enkel een witte kin en onderlip heeft, terwijl de Europese nerts ook de bovenlip omzoomd heeft met wit. Nertsen die meer in het oostelijke deel van het verspreidingsgebied leven, hebben vaak witte vlekjes op de borst en de nek. Qua bouw lijkt deze soort op de bunzing. Deze zijn echter groter dan de Europese nerts. Tussen de tenen bevinden zich zwemvliezen, die tot halverwege reiken.
Afmetingen
kopromplengte: mannetje 30-44 cm, vrouwtje 25-35 cm
staartlengte: 11-18 cm
gewicht: mannetje 500-1100 gr, vrouwtje 400-750 gr
Leefgebied en verspreiding
Oorspronkelijk komt het dier voor in Midden-, Noord- en Oost-Europa. In Zuid-Frankrijk, tot over de Pyreneeën en in Noord-Spanje, leeft nog een restpopulatie. In Oost-Europa en de Balkan komt hij ook nog voor. In Midden-Europa en Nederland is de soort uitgestorven. Op de meeste overige plekken is de Europese nerts zeldzaam.
De nerts leeft in gebieden met voldoende beschutting. Ze zijn te vinden in bossen, langs oevers van langzaam stromende beken en rivieren, in kust- en moerasgebieden, stilstaande wateren en rietvelden. In tegenstelling tot de Amerikaanse nerts is de Europese nerts veel sterker gebonden aan water en leeft zelden verder dan 100 meter van water weg.
Leefwijze en voedsel
De Europese nerts lijkt qua leefwijze op de otter, omdat ook deze amfibisch is. Ook met Amerikaanse nertsen zijn er veel gelijkenissen. De soort leeft meestal solitair. Na het vallen van de schemering wordt de nerts actief. Uit beken, rivieren en stilstaande wateren haalt hij dan een deel van zijn voedsel, zoals vissen, kreeften, kikkers, salamanders en slakken. Daarnaast eet hij woelratten, muskusratten, insecten, slangen en vogeleieren. Wanneer het aanhoudend vriest onderneemt de nerts tochten, totdat hij ijsvrij water heeft gevonden. Dit soort tochten kunnen enkele weken duren.
Het dier houdt ervan om te zwemmen en te duiken en kan dit, net zoals de otter en de Amerikaanse nerts, bijzonder goed. Ook schijnt hij graag op zijn buik het water in te glijden, zoals zeer bekend is van de otter. De glijbaan van de nerts is wat smaller, zo’n 15 cm breed. Als de nerts bang is, scheidt hij een doordringende geurstof af, die uit klieren bij de staartwortel komt.
Territorium en verblijfplaats
Zijn leefgebied is 15 tot 20 hectare groot en bestaat vooral uit oeverlengtes van ca 20 meter breed. Dat van een mannetje overlapt dat van meerdere vrouwtjes. De nerts maakt zijn nest of hol in de oeverwand maar ook onder boomwortels, in spleten in rotsen of onder houtstapels. Soms gebruikt hij oude holen van de rat of muskusrat die hij verder uitgraaft. Bij dit graven ontstaat een stortbergje van aarde. Ook dood hij wel eens muskusratten of ratten en neem vervolgens het hol in bezit. Het nest voor de jongen wordt bekleed met gras, bladeren, veren, pels of ander zacht materiaal.
Voortplanting en leeftijd
In de paartijd zoekt het mannetje een vrouwtje op, bij voorkeur een binnen zijn territorium. Van januari tot april is de paartijd, waarna de draagtijd 5 tot 10 weken lang duurt. Meestal worden er per worp 5 of 6 jongen geboren. Dit kunnen er echter ook 2 tot 7 zijn. Soms zijn er zelfs twee worpen. De jongen zijn blind bij de geboorte. Na 10 weken worden ze gespeend. Na ongeveer vijf maanden, vanaf augustus, zijn de nertsen zelfstandig.
De dieren kunnen tot 12 jaar oud worden. Dit worden ze in het wild zelden; 6 jaar is een meer normale ouderdom.
De Europese nerts is zeer bedreigd. Dit ten gevolge van watervervuiling, onnatuurlijk oeverbeheer, habitatverlies en concurrentie met de Amerikaanse nerts. De nerts wordt ook in visfuiken en muskusrattenklemmen gevonden. In Spanje en Frankrijk is de soort volledig beschermd en in Roemenië en Rusland gedeeltelijk. Ook valt de nerts ten prooi aan uilen, otters en grote roofvogels.
Zicht
Dichtbij water, bij schemer, kan op beperkte plaatsen in Europa de Europese nerts gezien worden. In Nederland is de kans een Europese nerts waar te nemen niet aanwezig.
Geluid
De nerts houdt zich meestal stil, maar maakt knorrende en fluitende geluiden tijdens de paartijd. De jongen laten zich horen door te piepen als ze koud en hongerig zijn. Ook in geval van bedreiging schreeuwt de nerts.
Holen
Aanwezigheid van de Europese Nerts valt met name op door holen in en langs een oever. Het dier komt zelden verder dan 100 meter afstand van het water. Sporen moeten dus dichtbij water en oevers gezocht worden. Met name naar holen van ratten en muskusratten die door de Europese nerts gewoond kunnen zijn.
Vraatsporen
Prooiresten zijn soms langs oeverranden te vinden. Van kikkers wordt door de Europese nerts meestal net als bij de bunzing alleen het achterlijf opgegeten. Een markante prooirest is het sterreschot, een witte, geleiachtige, geklonterde substantie die de Europese nerts uitbraakt, nadat een vrouwelijke kikker of pad gegeten is. Sterreschot bestaat uit eierstokken en het gelatineuse omhulsel van de dril in wording die opzwellen in het spijsverteringskanaal.
Uitwerpselen
Uitwerpselen lijken veel op die van de bunzing, maar kunnen te onderscheiden zijn doordat ze brozer of slijmeriger zijn. Dit komt door de mogelijke visresten. Ook zijn ze minder gedraaid. Ze zijn 5 tot 8 cm lang en 10 mm dik.
Loopsporen
De loopsporen lijken op die van de bunzing en de Amerikaanse nerts. Het dier beweegt zich voort met de typische martersprong, met variabele paslengtes van 40 tot ruim 60 cm. Stap komt nauwelijks voor.
Waarnemingen doorgeven
Rode Lijst NL (20200: uitgestorven in NL
Rode Lijst NL (2009): uitgestorven in NL
Rode Lijst NL (1994): uitgestorven in NL
Wnb: Europees beschermd (art. 3.5)
Habitatrichtlijn (1992): bijlage 2 & 4
Conventie van Bern (1982): appendix II
- Nederlands Soortenregister (niet vermeld)
- Wetgeving en beleid (niet vermeld)
- IUCN Red List
Klasse: Mammalia (Zoogdieren)
Orde: Carnivora (Roofdieren)
Familie: Mustelida (Marterachtigen)
Geslacht: Mustela
Soort: Mustela lutreola