Europese nerts
De Europese nerts (Mustela lutreola) is een kleine marterachtige met een bruine vacht. Het dier heeft wit op de kin, dat zich voortzet rond de onder- en bovenlip. De Europese nerts is een van de meest bedreigde diersoorten van Europa. De soort is in Nederland uitgestorven. Ook de overgebleven restpopulaties elders in Europa staan onder druk. Concurrentie met de Amerikaanse nerts is een groot probleem. De aanwezigheid van deze exoot staat succesvolle herintroductie van de Europese nerts in veel delen van Europa in de weg.
Uiterlijke kenmerken
De Europese nerts is middel- tot donkerbruin en heeft een grijsbruine ondervacht. Zijn staart en poten zijn meestal wat donkerder van kleur dan de romp. De Europese nerts heeft wit op de kin, dat zich voortzet rond de onder- en bovenlip. Europese nertsen in, vooral, oostelijke en noordelijke populaties, kunnen witte vlekjes op de borst en de nek vertonen. De zwemvliezen reiken tot halverwege de tenen.
Afmetingen
Lengte kop-romp: mannetje 30-44 cm, vrouwtje 25-35 cm
Lengte staart: 11-18 cm
Gewicht: mannetje 500-1100 g, vrouwtje 400-750 g
Gelijkende soorten
Het duidelijkste onderscheid met de Amerikaanse nerts is dat deze enkel een witte kin en onderlip heeft, terwijl de Europese nerts ook de bovenlip omzoomd heeft met wit.
Qua bouw lijkt de Europese nerts op de bunzing. Een volwassen bunzing is echter groter dan een Europese nerts.
Habitat
Europese nertsen zijn te vinden langs oevers van langzaam stromende beken en rivieren, in kust- en moerasgebieden, langs stilstaande wateren en in rietvelden. Ze zijn meestal op minder dan 150 m van water te vinden. Belangrijk is daarnaast de aanwezigheid van voldoende beschutting, bijvoorbeeld in de vorm van bramenstruweel, riet of open bos. Gekanaliseerde watergangen worden gemeden, evenals wateren die ’s winters bevriezen. Ook is de Europese nerts gevoelig voor vernippering van zijn leefgebied, en voor verstoring door mensen. Hij is daarom vooral te vinden in grote, aaneengesloten, natuurlijke gebieden.
De Amerikaanse nerts is minder sterk gebonden aan water en oevers dan de Europese nerts.
Leefwijze
De Europese nerts lijkt qua leefwijze op de otter, die ook semi-aquatisch is. Ook met de Amerikaanse nerts is er veel gelijkenis. Europese nertsen leven meestal solitair en zijn vooral in de schemerperiodes en ’s nachts actief. Voedsel wordt gezocht in beken, rivieren en stilstaande wateren, en in oeverzones. Wanneer het aanhoudend vriest onderneemt de Europese nerts langere tochten, totdat hij ijsvrij water heeft gevonden. Dit soort tochten kunnen enkele weken duren.
Het dier houdt ervan om te zwemmen en te duiken en kan dit, net zoals de otter en de Amerikaanse nerts, bijzonder goed. Ook glijdt hij graag op zijn buik het water in, zoals ook bekend is van de otter. De glijbaan van de Europese nerts is iets smaller, zo’n 15 cm breed. Bij angst scheidt de europese nerts een doordringende geurstof af, die uit klieren bij de staartwortel komt.
Voedsel
Het voedsel bestaat uit woelratten, jonge muskusratten, vissen, kreeften, kikkers, salamanders en slakken. Daarnaast eet de Europese nerts insecten, slangen en vogeleieren.
Territorium en leefgebied
Leefgebieden zijn 15 tot 20 hectare groot en bestaan vooral uit oeverzones van circa 20 m breed. Territoria van mannetjes overlappen elkaar niet of nauwelijks en omvatten territoria van een of meer vrouwtjes. .
Verblijfplaats
De nerts maakt zijn nest of hol in de oeverwand maar ook onder boomwortels, in spleten in rotsen of onder houtstapels. Soms gebruikt hij oude holen van de bruine rat of muskusrat, die hij dan verder uitgraaft. Bij dit graven ontstaat een stortbergje van aarde. Ook doodt de Europese nerts wel eens muskusratten of ratten en neem vervolgens het hol in bezit. Het nest voor de jongen wordt bekleed met gras, bladeren, veren, pels of ander zacht materiaal.
Voortplanting
In de paartijd zoekt het mannetje een vrouwtje op, bij voorkeur binnen zijn territorium. Van januari tot april is de paartijd, waarna de draagtijd 5 tot 10 weken duurt. Meestal worden er per worp 5 of 6 jongen geboren. Soms zijn er zelfs twee worpen. De jongen zijn blind bij de geboorte. Na tien weken worden ze gespeend. Na ongeveer vijf maanden, vanaf augustus, zijn de nertsen zelfstandig.
Leeftijd
De dieren kunnen tot 12 jaar oud worden. In het wild worden ze doorgaans niet ouder dan 6 jaar.
De Europese nerts is een van de meeste bedreigde zoogdieren in Europa. De grootste bedreiging in de huidige restpopulaties is de Amerikaanse nerts, die in gebieden waar beide soorten samen voorkomen de concurrentie met de Europese nerts wint. Andere belangrijke bedreigingen zijn watervervuiling, onnatuurlijk oeverbeheer en habitatverlies. De Europese nerts wordt ook in visfuiken en muskusrattenklemmen gevonden.
De Europese nerts geniet overal wettelijke bescherming. In Rusland staat alleen de Kaukasische ondersoort, Mustela lutreola turovi, op de Rode Lijst.
Natuurlijke vijanden van de Euopese nerts zijn uilen, otters en roofvogels.
Zicht
In Nederland is de soort uitgestorven. In de gebieden waar de Europese nerts nog voorkomt, is de kans op een ontmoeting klein. Sporen kunnen gemakkelijker worden gevonden.
Sporen
- Holen
Holen van de Europese nerts kunnen in en langs oevers worden gevonden. Holen van bruine ratten en muskusratten kunnen door de Europese nerts bewoond zijn. - Vraatsporen
Prooiresten zijn soms langs oeverranden te vinden. Van kikkers wordt door de Europese nerts meestal net als door de bunzing alleen het achterlijf opgegeten. Een markante prooirest is het sterrenschot, een witte, geleiachtige, geklonterde substantie die de Europese nerts uitbraakt, na het eten van een vrouwelijke kikker of pad. Sterreschot bestaat uit eierstokken en het gelatineuse omhulsel van de dril in wording, die opzwellen in het spijsverteringskanaal. - Uitwerpselen
Uitwerpselen lijken veel op die van de bunzing, maar kunnen te onderscheiden zijn doordat ze brozer of slijmeriger zijn. Dit komt door de mogelijke visresten. Ook zijn ze minder gedraaid. Ze zijn 5 tot 8 cm lang en 10 mm dik. - Loopsporen
De loopsporen lijken op die van de bunzing en de Amerikaanse nerts. Het dier beweegt zich voort met de typische martersprong, met variabele paslengtes van 40 tot ruim 60 cm. Stap komt nauwelijks voor.
Geluid
De nerts houdt zich meestal stil, maar maakt knorrende en fluitende geluiden tijdens de paartijd. De jongen laten zich horen door te piepen als ze koud en hongerig zijn. In geval van bedreiging schreeuwt de nerts.
- Rode Lijst NL 2020: uitgestorven in NL
- Rode Lijst NL 2009: uitgestorven in NL
- Rode Lijst NL 1994: uitgestorven in NL
- Omgevingswet: niet vermeld (uitgestorven)
- Habitatrichtlijn (1992): bijlage 2 & 4
- Conventie van Bern (1982): appendix II
- Nederlands Soortenregister (niet vermeld)
- IUCN Red List
Klasse: Mammalia (Zoogdieren)
Orde: Carnivora (Roofdieren)
Familie: Mustelidae (Marterachtigen)
Geslacht: Mustela
Soort: Mustela lutreola