Veelgestelde vragen over het SARS-CoV-2 virus en de ziekte COVID-19

Voor het virus en de ziekte waardoor de coronacrisis is veroorzaakt worden verschillende namen door elkaar gebruikt. Het is goed om duidelijke onderscheid te maken tussen al die namen.

• Het coronavirus dat de coronacrisis heeft veroorzaakt is heet officieel het SARS-CoV-2 virus (‘Severe Acute Respiratory Syndrome coronavirus 2’).
• Dit virus behoort tot de familie van de coronavirussen. Er zijn dus veel meer coronavirussen dan SARS-CoV-2, waarvan de meeste geen risico vormen voor mensen.
• De ziekte die het SARS-CoV-2 virus bij mensen veroorzaakt heeft de naam Covid-19 gekregen (Coronavirus disease 2019)

Omdat we in Nederland vooral 'Covid-19' voor de ziekte gebruiken, en het Covid-19 virus voor SARS-CoV-2, hanteren we voor de leesbaarheid in deze vragen en antwoorden ook die termen.

Uit genetische vergelijking van het Covid-19 virus (SARS-CoV-2) met andere coronavirussen blijkt dat het Covid-19 virus voor ongeveer 88% overeenkomt met coronavirussen die zijn gevonden bij een soort hoefijzerneusvleermuis (Rhinolophus affinis) uit Zuidoost China. Ook bij een andere daar voorkomende soorten hoefijzerneuzen zijn verwante virussen aangetroffen. 88% overeenkomst lijkt veel, maar de verschillen met het Covid-19 virus is nog zo groot dat wetenschappers vermoeden dat een van deze coronavirussen via een ander dier (een tussengastheer) bij mensen terecht is gekomen. Waarschijnlijk is het virus op die route ook zo veranderd dat het besmettelijk is geworden voor mensen. Een van de mogelijk tussengastheren zijn schubdieren (pangolins), omdat daar ook aan het Covid-19 virus verwante virussen zijn aangetroffen. 

De Covid-19 pandemie is begonnen in de provincie Yunnan in China. Waarschijnlijk is het begonnen op dierenmarkten waarin allerlei wilde dieren levend worden verhandeld voor consumptie, of voor de verwerking in traditionele medicijnen. Daar worden allerlei verschillende soorten zoogdieren verhandeld, inclusief sommige soorten vleermuizen en schubdieren. Bij onderzoek naar de uitbraak van de virus werd het virus niet op die dierenmarkten aangetroffen, maar de meeste mensen die als eerste besmet werden, hadden met elkaar gemeen dat ze op die markten werkten of boodschappen deden. De slechte en onhygiënische omstandigheden waarin dieren op die markten worden gehouden, maken dat virussen makkelijk van het ene dier op een andere dier of de mens kunnen overspringen. En ook weer van mensen naar dieren overspringen. Daardoor kunnen virussen van dieren makkelijk muteren (zich aanpassen) en een voor mensen besmettelijk virus worden.

Er zijn ook enkele wetenschappers die zich afvragen of een Chinees laboratorium, dat onderzoek doet naar Coronavirussen, bij de uitbraak van het Covid-19 virus betrokken is. Maar vooralsnog zijn daar geen bewijzen voor. Een natuurlijke oorsprong van het virus is de meest logische verklaring.

Nee, mensen hebben door hun reisgedrag en sociale omgang met elkaar het Covid-19-virus vanuit China over heel de wereld verspreid. Daar hebben vleermuizen niks mee van doen.

Zoals je bij vraag 2 kunt lezen vermoeden wetenschappers dat het Covid-19 virus is ontstaan uit virussen die bij een paar Aziatische vleermuissoorten voorkomen, en mogelijk via een ander dier bij mensen is gekomen. Die vleermuizen komen alleen in Zuidoost Azië voor, en deze nauw verwante virussen zijn buiten die regio niet bij vleermuizen aangetroffen. Onze Nederlandse of Europese vleermuizen staan ook niet in contact met soorten in Zuidoost Azië.

Nee, bij vleermuizen in Nederland en Europa is het Covid-19 virus (SARS-CoV-2) niet waargenomen. Nederlandse en Europese vleermuissoorten staan ook niet in contact met vleermuizen in de  gebieden waar dit virus is gevonden (Zuidoost Azië).

Op nertsenbedrijven in Zuidoost Nederland is het Covid-19 virus aangetroffen bij nertsen. Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat het virus vanuit besmette mensen een aantal keer per ongeluk is overgedragen aan de nertsen. Een aantal van deze onbedoelde introducties hebben geleid tot een doorgaande verspreiding van het virus op deze en andere nertsenfarms. Waardoor het virus steeds op nieuwe, eerder onbesmette, farms terecht kwam is niet duidelijk geworden. Een uitgebreide rapportage is hier te downloaden of lees de samenvatting.