Primaire tabs
Vleermuizen: spouwmuurisolatie en klimaat-neutrale renovatie
19 maart 2015
Diverse ontwikkelingen zijn gaande rond het treffen van maatregelen om het energieverbruik van gebouwen te verminderen. Sommige maatregelen hebben effecten op vleermuizen. Om duidelijk te maken hoe de Zoogdiervereniging hierin staat, beschrijven wij onze standpunten en de rol die wij spelen in een tweetal ontwikkelingen.
Vooropgesteld, ook de Zoogdiervereniging maakt zich zorgen om klimaatverandering en de mogelijke effecten op onze planeet in het algemeen, en de Nederlandse zoogdierfauna in het bijzonder. Dat maatregelen moeten worden getroffen om de effecten te beperken, ondersteunen wij daarom ook ten volle. Maar wij pleiten er wel voor dat dit gebeurt op een wijze die een minimale impact heeft op zoogdieren. Omdat de huidige maatregelen ten behoeve van klimaat-neutrale renovatie zijn gericht op gebouwen, zijn momenteel vooral effecten te verwachten op vleermuizen.
Spouwmuurisolatie
In Nederland wordt op groeiende schaal de spouw van huizen geïsoleerd, ook wel na-isolatie genoemd. Wanneer dit gebeurt in spouwmuren waarin vleermuizen een verblijfplaats hebben, moet hier rekening mee worden gehouden. Niet alleen omdat dit ecologisch gezien wenselijk is, ook de wetgeving verplicht daartoe. Niet alleen het doden van aanwezige dieren, maar ook negatieve effecten op lokale populaties door het aantasten van de verblijfplaatsen zijn niet toegestaan. Dit betekent dat de isolatie niet kan door gaan, een aangepaste werkwijze moet worden toegepast of vervangende verblijfplaatsen worden aangebracht die voorafgaand aan de werkzaamheden al functioneel zijn.
Meestal zijn vleermuizen en werkzaamheden aan gebouwen goed te combineren. Hiervoor moet wel specialistische kennis worden toegepast over de soorten en de functies die de woningen voor vleermuizen hebben, en hoe deze te mitigeren en/of compenseren. Maar bij spouwmuurisolatie door particulieren wordt dit een stuk lastiger. Want wie betaalt het benodigde onderzoek en de te treffen maatregelen? Dit is een dilemma waar nog geen goed antwoord op is.
‘Slimwoner spouwmuurisolatie’ van Natuur&Milieu
De Zoogdiervereniging krijgt veel vragen over de werkwijze die door de partner van Natuur&Milieu wordt toegepast in hun Slimwoner-campagne. Het vleermuisonderzoek dat wordt uitgevoerd is beperkt. Een deel van de werkzaamheden wordt bovendien in kwetsbare periodes uitgevoerd. De Zoogdiervereniging heeft hierover diverse malen haar zorgen gedeeld met Natuur&Milieu en haar partners, want het onderzoek is naar onze mening te beperkt om effecten op de mogelijk aanwezige vleermuizen en hun populaties te kunnen bepalen en voorkomen. Natuur&Milieu en haar partner zien geen mogelijkheden om in de huidige campagne de werkwijze aan te passen. Wij blijven wel in gesprek om bij mogelijke vervolgcampagnes de vleermuizen een betere plek te geven.
Bezwaarschrift ‘Stroomversnelling’ Een viertal grote bouwondernemingen heeft ontheffingen aangevraagd en gekregen voor het zodanig aanpassen van bestaande woningen - door er een nieuwe ‘schil’ omheen te bouwen - dat de woningen veel minder energie verbruiken (project ‘Stroomversnelling’). Getracht wordt de werkzaamheden zodanig uit te voeren dat er voldoende nieuwe verblijfplaatsen van vleermuizen beschikbaar komen. Dit gebeurt op grote: op termijn meer dan 100.000 woningen.
Wij zijn zeker voorstander van een dergelijke aanpak. Want op deze manier is het niet langer nodig om voor elk individueel huis een onderzoek in het kader van de Flora- en faunawet uit te voeren en een ontheffing aan te vragen. Bovendien kan er dan vanuit de populatie en het netwerk van vleermuizen worden gedacht. Helaas vinden wij de ecologische onderbouwing - van effecten, mitigatie en de benodigde compensatie - onvoldoende voor zo’n experimentele en grootschalige aanpak. Om deze redenen heeft de Zoogdiervereniging een bezwaarschrift ingediend tegen de verleende ontheffingen.
Inmiddels heeft er overleg plaatsgevonden met het Ministerie van Economische Zaken (die de ontheffing heeft verleend), BAM Woningbouw en hun adviserende ecologen. Uitgesproken is dat we met zijn allen mogelijkheden zien om de werkwijze aan te passen. De projectontwikkelaar geeft aan dit ook te willen, omdat het de intentie is de nieuwe situatie beter te laten worden voor mens én vleermuis. De geboden kans pakken wij aan, maar we willen en gaan dit niet alleen doen. Een dergelijke aanpak vraagt om de inbreng van diverse specialisten, ook van buiten onze vereniging en bureau. Tegelijkertijd zetten wij de bezwaarprocedure door, zo lang de huidige ontheffingen (en daarmee samenhangende werkwijze) nog in werking zijn.
Duurzaamheid en biodiversiteit
Wij vinden dat energie en energiebesparing pas duurzaam zijn, wanneer we ook duurzaam met biodiversiteit omgaan. Wij vinden daarom dat beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en personen, welke de transitie naar duurzame energie en CO2-neutraliteit willen bevorderen, hun ogen niet mogen sluiten voor de ‘bijwerkingen’ van (na)isolatie, windenergie en wit of groen licht op onder meer vleermuizen.
Tekst: Zoogdiervereniging
Foto's Bernadette van Noort, Wesley Overman